Jerzyk z pewnością da się poznać jako miły, ufny i niezbyt bojaźliwy gość w Waszym mieszkaniu. Będzie z zaciekawieniem obserwował wszystko, co dzieje się dookoła. Jedno spojrzenie jego wielkich okrągłych oczu wystarczy, by zdobyć wasze serce i obudzić instynkt rodzicielski. Ten mały, bezbronny ptaszek jest tak łagodny, tak ufny i już Was kocha. Nie, to tylko złudzenie! Jerzyki, jeśli tylko nie zostały skrzywdzone przez człowieka albo nie są pod wpływem szoku (jako ofiara wypadków lub kotów), z natury nie reagują strachem. Ptak, który większość życia spędza w powietrzu nie zdążył poznać człowieka jako wroga. Dopiero poprzez używaną przez człowieka nowoczesną broń jerzyki stały się celem morderców ptaków z obszaru basenu Morza Śródziemnego. Jerzyki nie są strachliwe jak inne ptaki, przez co może pojawić się pokusa, by traktować je jak inne zwierzęta domowe. Uwaga! Jerzyki nie są zwierzętami domowymi. Oprócz karmienia i czyszczenia skrzynki powinniśmy pozostawić je w skrzynce samym sobie. Jeśli w skrzynce jest więcej ptaków, rolą człowieka jest jedynie przeprowadzanie niezbędnych czynności pielęgnacyjnych. Jeśli jerzyk jest naszym jedynym pacjentem, możemy dopuścić więcej kontaktu z człowiekiem, o ile ptak tego chce. W żadnym wypadku nie należy jednak bawić się z jerzykiem, nosić go ze sobą, pokazywać wszystkim znajomym czy w inny sposób przeszkadzać i niepokoić. Należy unikać ciągłego dotykania i głaskania, ponieważ tłuszcz z ludzkich rąk pozostaje na piórach ptaka. Jedyne towarzystwo, jakiego jerzyki naprawdę potrzebują, to towarzystwo innych jerzyków! Zachowanie młodych jerzyków Jerzyki tuż po wykluciu z jaja podczas dotyku lub pod wpływem różnych dźwięków silnie uderzają skrzydłami. Silnie czepiają się pazurkami i próbują przybrać pozycje pionową. Już 3-4 dni po wykluciu potrafią zaczepić się stopami o palec człowieka i wspiąć do góry. 10-12 dniowe jerzyki wspinają się na ścianki, 2-3 tygodniowe ptaki biją skrzydłami i skaczą z miejsca na miejsce. Odpoczywają co kilka sekund i wydaje się, że znajdują się wtedy w głębokim śnie, który nigdy nie trwa zbyt długo. Ptaki, które nie nauczyły się jeszcze latać chętnie odbywają drzemkę, jakby wiedziały, że później, w powietrzu ‘relaks’ nie będzie już możliwy!
W wieku ok. 4 tygodni jerzyki rozpoczynają ćwiczenia przygotowujące je do latania. Zwisają z rozpostartym ogonem, robią „pompki” podpierając się skrzydłami tak mocno, że nawet stopy nie dotykają podłoża. Na początku wytrzymują tylko chwilę, później nawet ponad 10 sekund. Uderzają lotkami i mocno, niemal gorączkowo, trzepoczą skrzydłami. Ćwiczenia te są konieczne do wzmocnienia muskulatury młodego ptaka. Jerzyk potrzebuje wystarczająco dużo miejsca w swojej skrzynce na taki trening.
Młode jerzyki nie wykazują się szczególną ruchliwością, zazwyczaj robią kilka kroków, co u tych mistrzów akrobacji lotniczych wygląda dość niezdarnie. Najwięcej czasu poświęcają na pielęgnację piór.
Jerzyki we własnym towarzystwie zachowują się pokojowo. Jeśli musicie wychowywać więcej niż jednego jerzyka, powinniście brać przykład z natury i zakwaterować je we dwójkę lub trójkę. Z doświadczenia wiemy, że w jednej skrzynce (wystarczająco dużej) można trzymać nawet sześć lub osiem ptaków. Wtedy będą tworzyły małe grupy i przytulają się do siebie. Młodociane, prawie dorosłe jerzyki chętnie szukają samotności, natomiast maluchy otaczane są przez starsze ptaki. Ptaki czyszczą sobie nawzajem pióra, odpoczywają i śpią blisko siebie. Może się wydawać, że rozmawiają też w swoim własnym języku. Nawiązując kontakt wydają z siebie miękkie popiskiwania: »pijj-pijj«, gdy są głodne słychać raczej »cirrr-cirrr«, natomiast niezadowolone lub wystraszone ptaki wydają z siebie przenikliwe, głośne »cirrr-cirrr«. Młode jerzyki są najbardziej aktywne w godzinach porannych i po zmierzchu. Ptaki, które już wkrótce będą latać, przeczuwając, że ich czas w skrzynce dobiega końca, ćwiczą mięsnie skrzydeł z ogromna zaciętością.
Zbliżając z góry rękę do jerzyka, próbując go pogłaskać po głowie lub karku, wywołamy u niego strach. Jednak gdy po karmieniu będziemy delikatnie muskać jego szyję jerzyk będzie zadowolony. Karmienie to moment na nawiązanie kontaktu poprzez ciche, delikatne przemawiania do ptaka. Jerzyki reagują na to odchylaniem głowy do tylu i mrużeniem oczu. Niektóre osobniki to prawdziwe „pieszczochy” – przekręcają głowę we wszystkich kierunkach, upewniając się, że każde miejsce zostanie wymasowane. Wydaje się, że za chwile zaczną mruczeć niczym kot. Spotykamy również ptaki, które reagują obojętnie lub wrogo na swoich opiekunów. Jeśli jerzyk próbuje uciec przed waszym dotykiem oznacza to, że nie ma na niego ochoty. W tej sytuacji zostawcie go w spokoju. Każdy jerzyk ma swój charakter!
Pazury
Jeśli nie masz jeszcze doświadczenia w kontakcie z jerzykami, twój podopieczny, a raczej jego pazury, mogą sprawiać ci pewne trudności. Krótkie, niezwykle silne stopy służą jerzykowi do wspinania i trzymania się stromych ścian i skał. Podobnie jak palce ludzkiej dłoni 4 palce stopy jerzyka skierowane są do przodu i lekko w bok. Siadanie na gałęziach jest niemal wykluczone. Jeśli jerzyk usiłuje iść do przodu, zwłaszcza podczas karmienia, może zaplątać się w ubranie, ręcznik, obicie mebli. Uwolnienie go nie będzie sprawą łatwą. Chwyt jego stóp może wywołać u nas nawet bol. Nie wolno stosować tu siły, a prostować z wyczuciem pazur po pazurku!
""Sucha zaprawa" "
W przeciwieństwie do młodych ptaków śpiewających, które do końca okresu pielęgnacji muszą spędzić pewien czas w wolierze, młody jerzyk cały czas spędza w dziupli, albo w swojej skrzynce. Dopóki nie potrafi latać, dopóty będzie osowiały, będzie zapadał w drzemki i czekając na kolejne karmienie będzie czyścił swoje pióra. Od czasu do czasu może oddawać się suchej zaprawie wykonując „pompki” i intensywnie trzepocząc skrzydłami. Ptak nie wyskoczy jednak ze skrzynki i nie będzie latał po pokoju. Dopiero po osiągnieciu zdolności do latania, chcąc odlecie , może być pobudzony i próbować ucieczki. Dla zdrowego jerzyka, który nie ma uszkodzonych piór oznacza to, że może zostać wypuszczony na wolność. Nie trzeba uczyć go polowania na owady, ptak wie to instynktownie. Zdolność latania to również instynkt. Pod żadnym pozorem nie należy nakłaniać go do ćwiczeń latania. Ptak może się przestraszyć lub co gorsza, zranić. Trenując na sucho ptak wzmocnił już mięśnie i w chwili, gdy wyfrunie będzie już całkowicie niezależny: będzie łapał owady, a jego wyda się doskonały. Nie będzie też w żaden sposób związany z rodzicami.
Ostrożnie z piórami!
Po raz wtóry musimy zwrócić uwagę na ostrożne traktowanie piór - od ich stanu zależy życie jerzyka. Złamane lub pozginane lotki mogą oznaczać wyrok śmierci. Wyżej nadmieniliśmy, że z powodu błędów podczas karmienia lub innych, nieznanych powodów młody jerzyk traci jedno lub kila lotek. Zwykle pióra odrastają, jednak musimy zdawać sobie sprawę, że na nowe lotki trzeba czekać ok. 5-6 tygodni. W tym czasie ptak pozostanie w niewoli, a my będziemy musieli się nadal nim zajmować. Jeśli przekroczymy przyjęty czas gniazdowania, tzn. 6-7 tygodni, będziemy musieli zapewnić jerzykowi codzienne treningi latania. Nie każdy jerzyk łatwo się na to godzi, niektóre poddają się na półmetku, odmawiają przyjmowania pokarmu, staja się apatyczne i chorują.
Jeśli twój jerzyk ma problemy z upierzeniem, skontaktujcie się z kliniką dla jerzyków DGfM we Frankfurcie nad Menem. Z pewnością jest jakiś sposób, by jerzyk mógł dotrzeć do kliniki, gdzie w towarzystwie innych jerzyków i pod okiem weterynarza powróci do zdrowia.
To samo dotyczy wszelkiego typu uszkodzeń piór, które nie goją się w krótkim czasie. Młody jerzyk zmienia upierzenie – lotki i sterówki- dopiero drugiej zimy swojego życia. Upierzenie, które nosi w momencie wypuszczenia na wolność musi wystarczyć mu na co najmniej dwa lata. Pamiętajmy, że te dwa lata spędzi głównie w powietrzu! Rozważmy to i dla dobra jerzyka nie podejmujmy się żadnych eksperymentów. Młody ptak bez kompletu sterówek i z innymi wadami, być może spowodowanymi złym żywieniem, nie będzie w stanie stawić czoła życiu w powietrzu. Jeśli braki upierzenia nie zostaną uzupełnione, ptak prawdopodobnie zginie.
Przyjmujemy tylko jerzyki!
Nie odpowiadamy na pytania dotyczące innych gatunków ptaków! Informacje o innych gatunkach ptaków (w języku niemieckim):http://www.wildvogelhilfe.org/
