Plastikowe skrzynki Najlepiej zakwaterować jerzyki w plastikowych skrzynkach lub kartonach o wysokich, gładkich ścianach. Już bardzo młode pisklęta potrafią się wyśmienicie wspinać, dlatego nawet wysokie koszyki czy drewniane skrzynki stwarzają możliwość ucieczki. Niejeden świeżo upieczony opiekun przecierał oczy ze zdziwienia, gdy radząc się nas przez telefon natykał się na pisklę, które uciekło z pieczołowicie przygotowanego dlań ciepłego gniazdka. W najgorszym przypadku może się to skończyć nieumyślnym zadeptaniem ptaka lub jego zaginięciem. Po wielu tygodniach znajdziemy zasuszone zwłoki na jakiejś półce. Niestety to nie żart, znamy to już z opowieści różnych osób.
Pod żadnym pozorem nie należy wkładać jerzyków do klatek dla ptaków albo do drucianych koszy. Być może wydaje się to najprostszym rozwiązaniem. Niestety, dla jerzyków będzie miało to bardzo poważne skutki. Zazwyczaj dochodzi do obtarcia lotek i ogona o metalowe pręty, co sprawia, że ptak traci zdolność latania. W jednym przypadku jerzyk zranił się wspinając się po klatce, ponieważ skrzydło uwięzło i zaklinowało się pomiędzy prętami. Ptaka trzeba było uśpić. Nie wkładajmy jerzyków „za kratki” i do pojemników o chropowatych powierzchniach – może doprowadzić to do uszkodzenia piór i spowodować obrażenia.
Idealna kwatera dla dorosłego lub młodego jerzyka, który wkrótce będzie latał, powinna mieć wymiary 30x40cm, aby ptak był w stanie rozprostować lotki i ćwiczyć mięśnie do latania. Skrzynka powinna być do połowy okryta szmatką, aby stworzyć typowe warunki podobne do tych panujących w zacienionym gnieździe. Pisklęta i bardzo młode ptaki mogą być trzymane w niewielkich skrzynkach, z wiekiem należy im jednak zapewnić więcej miejsca.
Skrzynkę należy wyścielić miękkim materacem złożonym z kilku warstw jednorazowych ręczników kuchennych. Na dnie skrzynki można również ułożyć zwykły ręcznik frotte i okryć go warstwą z jednorazowego ręcznika kuchennego. Gazety, słoma i trociny nie są odpowiednim podłożem w skrzynce jerzyka! Odchody ptaka należy usuwać niezwłocznie, a zanieczyszczoną wierzchnią warstwę ręcznika papierowego wymieniać podczas każdego karmienia. Jeśli w skrzynce chorego ptaka nie będzie panowała przesadna czystość lub gdy skrzynka będzie zbyt mała, może dojść do uszkodzeń piór. Należy zwracać baczną uwagę, by u ptaka nie pojawiły się wygięte lub zagięte lotki i sterówki, pióra zlepione kałem, łyse placki czy odciski. Raz lub dwa razy w tygodniu trzeba przemyć skrzynkę ciepłą wodą z dodatkiem delikatnego płynu do mycia naczyń (nie wolno stosować drażniących detergentów), a następnie wymienić cały podkład z ręczników. Dodatkowa dezynfekcja skrzynki nie jest potrzebna.
W rogu skrzynki należy umieścić gniazdo (płaską miseczkę lub popielniczkę owiniętą w jednorazowy ręcznik kuchenny). Dla młodych ptaków i dorosłych jerzyków polecamy rulon z ręcznika frotte owinięty dodatkowo jednorazowym ręcznikiem kuchennym. Jerzyki siadają chętnie na podwyższeniu i zwisają wczepiając się pazurkami w podłoże.
Szczególnym luksusem w kwaterze jerzyka może być „ścianka do wspinaczki“, którą można zbudować przy pomocy krótkiego karnisza i dwóch samoprzylepnych haczyków przymocowanych do ściany skrzynki. Za pomocą dwóch klamerek przymocowujemy do karnisza niewielki ręcznik (zawieszkę odcinamy - jerzyk może się w niej udusić). Wkrótce będziemy podziwiać jerzyka wczepionego w ręcznik, który w tej pionowej pozycji spędza nawet całą noc. Pozycja pionowa wydaje się odciążać ptaka i jest przez niego postrzegana jako bardzo wygodna. Należy jednak uważać, by zachować wystarczający odstęp pomiędzy karniszem a brzegiem skrzynki, w przeciwnym razie „ścianka” może posłużyć jerzykowi jako droga ucieczki. Dodatkowo można położyć na skrzynce przykrywkę lub deskę, by uniemożliwić ucieczkę.
Nagie lub niedostatecznie wypierzone pisklęta oraz ptaki wymagające intensywnej opieki medycznej potrzebują dodatkowego źródła ciepła. Najlepiej sprawdza się poduszka elektryczna, która może grzać przez 12 godzin i posiada regulację ciepła. Jerzyki z racji przybieranej przez siebie pozycji potrzebują delikatnego ciepła z dołu. Mimo to można też zastosować ciemny promiennik podczerwieni, który nie wydziela światła, a jedynie ciepło i dlatego można go włączyć również na noc (alternatywnie można zastosować lampę na podczerwień, jaką stosuje się do celów medycznych). Temperaturę w gnieździe należy często kontrolować i powinna ona wynosić 32°-35° C. Zwierzęciu należy zapewnić możliwość schowania się przed źródłem ciepła. Pod żadnym pozorem nie należy stosować grzejnika ultrafioletowego, ponieważ powoduje poważne poparzenia. Niezależnie od tego, jakie źródło ciepła wybierzemy, nie wolno pozostawiać go bez nadzoru ze względu na ryzyko pożaru.
Wybór optymalnego miejsca Miejsce na skrzynkę z jerzykiem powinno być spokojne, suche, wolne od przeciągów i znajdować się daleko od telewizora, radia i pokoju dziecięcego. Również kuchnia nie jest odpowiednim miejscem – rozgrzany teflon może być przyczyną śmierci ptaka! Jerzyki to bardzo wrażliwi i wymagający podopieczni. Opieki nad nimi nie można powierzyć dzieciom – jest ona zbyt trudna, a ptaki to nie zabawki. Należy zwrócić uwagę, by dostępu do skrzynki z jerzykiem nie miały zwierzęta domowe: psy, koty, szczury, papugi itd. Pod żadnym pozorem w pobliżu jerzyka nie wolno palić papierosów. W pobliżu jerzyka nie należy również stawiać silnie pachnących kwiatów. Unikajmy miejsc wilgotnych i zakurzonych (ryzyko aspergilozy!)
Trzymanie pojedynczo i w grupie Jerzyki są niezwykle towarzyskie. Zaleca się trzymania jerzyków parami. Wprawdzie niebezpieczeństwo oswojenia jest niewielkie, jednak jerzyk w towarzystwie ptaka tego samego gatunku będzie czuł się lepiej. Nawet bardzo wystraszone lub niespokojne młode ptaki szybko się uspokajają w towarzystwie innych jerzyków. Dorosłe jerzyki, które mogą być dzikie, niedostępnie i stawiać opór, w takiej sytuacji szybko godzą się z tymczasowa niewolą i z nieznanymi sobie metodami karmienia. Leżą wtedy zadowolone blisko siebie, pielęgnują pióra swoje lub sąsiada i można odnieść wrażenie, że dochodzi do zawarcia przyjaźni. Nawet bliskie związki nie są rzadkością.
Młode jerzyki karmione ręcznie podobnie jak jerzyki dorastające na wolności zajmują się sobą nawzajem, muskają się i czyszczą, rozmawiają ze sobą i chętnie leżą blisko siebie. Również w naturze w jednym gnieździe pojawiają się najczęściej dwa lub trzy pisklęta. Jedynacy to raczej rzadkość.
Trzymanie w terrarium W naszej klinice jerzyki są pielęgnowane często bardzo długo, np. gdy czekamy aż odrosną pióra w miejscu tych uszkodzonych. Dlatego próbujemy stosować różne formy zakwaterowania jerzyków. Młode jerzyki spędzają często jedynie niewiele czasu w rękach człowieka do momentu wypierzenia i kwaterowane są w przypominających warunki naturalne, pół-okrytych plastikowych skrzynkach. Z kolei dla pacjentów długoterminowych wprowadziliśmy przestronne, z góry otwarte terraria, które stoją blisko okien i zapewniają widok na zewnątrz.
Terraria są wyposażone w różne rulony, gniazda, kryjówki, zasłony i ścianki do wspinania. Jerzyki otrzymują możliwość ukrycia się i wspinania. W zależności od wielkości terrarium są trzymane w grupach czterech lub ośmiu osobników. Zaskakująco szybko aklimatyzują się do nowych warunków za szkłem i siedząc na podwyższeniu w formie rulonu czy narożnika podziwiają widok zza okna. Chętnie korzystają ze ścianek do wspinania i kryjówek imitujących dziuple, a ułożonych z niewielkich ręczników czy polarowych szalików. Czasem ptaki tłoczą się niczym sardynki w puszce, innym razem wiszą równo w rządku i obserwują, co dzieje się dookoła.
Taki sposób trzymania jerzyków ma sprawić, że ptaki rozwiną zdolność obserwowania nieba i widzenia dali i nie stracą kontaktu ze światem zewnętrznym. Jest to bardzo ważne przy późniejszym wypuszczaniu ich na wolność.
Terapia światłem Długoterminowym pacjentom z poważnymi uszkodzeniami piór bardzo służą lampy z naturalnym promieniowaniem UV oraz światłem dziennym. W klinice dla jerzyków stosujemy w tym celu naświetlanie terrariów 2 lampami kompaktowymi, które uzupełniają się nawzajem w swoim spektrum światła UV. ("Reptil Glo 10.0" i "Reptil Glo 2.0", producent "Exo-Terra"). Promieniowanie lamp UV i światła dziennego sięga 50 cm. Lamp nie wolno stawiać na szklanych powierzchniach, ponieważ niweluje to działanie promieniowania. Ptakom należy stworzyć możliwość ukrycia się przed światłem. Połączone źródło światła dziennego i UV ma korzystny wpływ na wzrost piór i psychikę ptaków. Ptaki są dużo bardziej aktywne, maja apetyt i często szukają miejsca bezpośrednio pod lampą, gdzie oddają się pielęgnacji piór.
Przyjmujemy tylko jerzyki!
Nie odpowiadamy na pytania dotyczące innych gatunków ptaków! Informacje o innych gatunkach ptaków (w języku niemieckim):http://www.wildvogelhilfe.org/
